Peng Chau to niewielka wyspa oddalona zaledwie pół godziny drogi od centrum miasta (Central). W latach 70-tych i 80-tych znajdowało się tutaj wiele zakładów włókienniczych, po przeniesieniu produkcji do Chin, życie na wyspie wróciło do dawnego, ospałego rytmu.
Peng Chau to wyspa do poszwendania się i zrobienia kilku fotek. Znajdziemy tutaj kilka niewielkich restauracji a nawet sklep spożywczy. Na wyspę warto pojechać jeśli komuś się bardzo nudzi.
W wydanym przez Biały Dom oświadczeniu „„Ustawa o prawach człowieka i demokracji w Hongkongu potwierdza i zmienia (dostosowuje) ustawę o wzajemnych relacjach Stanów Zjednoczonych i Hongkongu z 1992 r. (United States-Hong Kong Policy Act). Ustawa określa politykę Stanów Zjednoczonych wobec Hongkongu i kieruje oceną rozwoju sytuacji politycznej w Hongkongu” (…)”. Prezydent USD podpisał także ustawę PROTECT Hong Kong, która zakazuje sprzedaży amunicji amerykańskiej, takiej jak gaz łzawiący i gumowe pociski władzom miasta.
A teraz na chłopski rozum. Podpisana w 1992 roku ustawa przyznała miastu status wysokiego uprzywilejowania w handlu z USA. W przeciwieństwie do Chin, Hongkong mógł i nadal może liczyć na specjalne traktowanie przy wymianie handlowej i nie tylko. Nowa ustawa może to zmienić jeśli nadal ograniczana będzie wolność i demokracja w Hongkongu. Wypowiedzenie United States-Hong Kong Policy Act z 1992r, przez USA mogłoby skutkować trudnymi do przewidzenia konsekwencjami dla miasta jak i samych Chin.
Od ponad tygodnia zbieram się i zbieram by kilka słów napisać o aktualnych wydarzeniach. Jednak im bardziej drogi rządu i protestujących się rozchodzą, im więcej emocji unosi się w powietrzu, tym trudniej coś napisać. To wszystko bowiem jest trochę jak zły sen, sen, którego od lat oczekiwaliśmy. Gromadzone przez lata niezadowolenie przecież w końcu musiało wybuchnąć. Choć nikt chyba nie oczekiwał tego właśnie teraz. Bliżej 2047 roku tak, lecz nie teraz, nie dzisiaj.
Protest goni protest. Już nie tylko młodzież ale i finansiści oraz służba cywilna okazują swoje niezadowolenie wobec rządu. Właśnie trwa protest w Mongkoku a w poniedziałek ma odbyć się pierwszy generalny strajk.
Z perspektywy mieszkańca Hongkongu rozwiązanie jest protste. Wystarczy spełnić choćby część żądań protestujących. Powołać niezależną komisję śledczą, całkowicie zrezygnować z wprowadzenia ustawy ekstradycyjnej, zwolnić z aresztu większość protestujących i wznowić rozmowy nad zwiększeniem demokracji w Hongkongu. Sam dorzuciłbym jeszcze gruntowną reorganizację rządu. Najlepiej gdyby szefowa rządu Carrie Lam też zrezygnowała, choć najwyraźniej nie ma na to zgody Chin.
Niestety rząd Hongkongu nie robi nic, szefowa rządu Carrie Lam się ukrywa… Coraz częściej dochodzi do starć coraz brutalniejszej policji z coraz bardziej zdesperowani protestujący, a wszystkiemu z boku przyglądają się triady, chińskie wojsko i będące w coraz większycm strachu społeczeństwo.
Może to jakaś gra? Nie mam pojęcia.
Pojechałem dzisiaj na lunch i spacer do Tsing Yi. Chodziłem po promenadzie z moim nowym aparatem. Chciałem uchwycić choć jeden uśmiech na twarzy. Zamiast uśmiechów tylko smutek wynikający z nagłej utraty perspektyw, z niepewności jutra.
Turysta tego wszystkiego nie zobaczy. Każdy kto przyjedzie do Hongkongu nadal będzie zachwycony miastem. Wszak wszystko (prawie) działa jak działało. Metro, handel, restauracje… Tu nic się nie zmieniło. Nikt też nie otrzyma pałką na ulicy, o ile nie wpakuje się w środek starcia protestujących z policją.
Miałem wczoraj wywiad w „Trójce” z Pawłem Drozdem. Obłożony gazetami, mając głowę wypełnioną faktami, różnymi danymi, nie potrafiłem odpowiedzieć na proste pytania… To przemęczenie, każdy mieszkaniec Hongkongu jest już zmęczony. Potrzebne są natychmiastowe działania a tych brak.
W ciągu zaledwie kilkunastu dni protestów, ilość subskrybentów platformy cyfrowej dziennika, zwiększyła się o pół miliona i obecnie wynosi już 3 600 000. Dla porównania w o wiele większej Polsce, Gazeta Wyborcza, nadal jeden z najpopularniejszych drukowanych dzienników, z dumą ostatnio ogłosiła, że ma 170 tys. subskrybentów cyfrowych.
Apple Daily pomimo nie zawsze dobrej opinii (dużo plotek itp.) w przeciwieństwie do „poważnych” dzienników jak South China Morning Post czy Ming Pao, twardo stanął za młodzieżą, zaciekle atakując rząd i policję.
Dostęp do zawartości online dziennika po rejestracji był do tej pory bezpłatny, choć Apple Daily podjął już pierwsze kroki w kierunku rozpoczęcia pobierania opłat. Przy założeniu, że tylko milion osób zdecyduje się płacić 1 dolar dziennie (50 groszy), Apple Daily może w przyszłości z wersji online dziennika „zgarniać” nawet 300 milionów dolarów (150 mln zł) lub oczywiście znacznie, znacznie więcej i co ważne, nadal zapewniać mieszkańcom Hongkongu dostęp do prawdziwych informacji.
A niestety przy zmniejszającej się sprzedaży dziennika w wersji papierowej i dużo niższym wpływie z reklam (na skutek nacisków ze strony partii komunistycznej, zagraniczne firmy, które chca prowadzić w interesy Chinach, unikają reklam w Apple Daily), oznaczać może spore kłopoty finansowe. W 2017 roku Apple Daily było 476 mln dolarów na minusie (238 mln zł).
W sobotę sokoło 2 tyś. mieszkańców dzielnicy Tuen Mun (Nowe Terytoria) protestowało w lokalnym parku Tuen Mun Park przeciwko tzw. dai mas, które od blisko 10 lat swoim hałaśliwym zawodzeniem i obscenicznym nieraz zachowaniem, przeszkadzały wielu mieszkańcom Tuen Mun w odpoczynku.
I udało się! We wtorek Tuen Mun District Council czyli Rada Dzielnicy Tuen Mun podjęła decyzję o likwidacji 2 stref w parku, w których dai mas mogły śpiewać i tańczyć.
Czy na dobre znikną dai mas z Tuen Mun i całego Hongkongu to wątpliwe, choć pojawiło się bez wątpienia światełko w tunelu i nadzieje na przepędzenie dai mas z miejsc publicznych.
Dai Ma (dosłownie duża mama) zwana także chińską ciocią to pochodząca z Chin kontynentalnych pani w wieku 40-50+, będąca (tak się mówi) nieraz także prostytutką (choć niekoniecznie), któa głośno śpiewa po mandaryńsku (bardzo fałszując) i tańczy, ubrana nieraz w kusą spódniczkę kokietując starszych, napalonych panów, kórzy chętnie nagradzają występy dai ma.
Dai Ma potrafi zarobić nawet do 500 dolarów hongkoński (250 zł) za zaśpiewanie 1 piosenki. Popularne Dai Ma prostytutkami więc być nie muszą by dobrze żyć.
Mongkok pozbył się Dai Ma, Tuen Mun jak widać też już robi porządek. Teraz przyszła pora na Tsim Sha Tsui i Central (blisko promu Star Ferry).
Zobacz wideo:
Od kilku tygodnia dziennikarze, politycy, akademicy, biznesmeni, doszukują się „winnego” obecnej radykalizacji młodzieży w Hongkongu. W publicznej dyskusji przeważają głosy rozsądku, choć nie brakuje opinii skrajnych. Na pewno warto na chwilę przyjrzeć się zarzutom stawianym przez polityczny „beton” czyli: bezpośedniej ingerencji „sił zachodnich” oraz edukacji młodzieży.
W obwinianiu „sił zachodnich” i „niewłaściwej” edukacji przoduje wspomniany komunistyczny „beton” jak dawny szef rządu Tung Chee-hwa, deputowana do chińskiego parlamentu Elsie Leung czy ustawodawczyni Priscilla Leung. To osoby, którym nic się nie wytłumaczy, niczego nie zrozumieją, bezpodstawnie rzuczają oskarżenia, za nic nie przepraszają. Na ogół są to osoby starsze i nie można tutaj wykluczyć elementu choroby. Po prostu wiele osób, nawet namądrzejszych, na starość głupieje i tyle. Dobrym przykładem jest reżyser Clifton Ko, znany z filmów: „Happy Ghost”, „It’s a Mad, Mad, Mad World” czy „Echoes of the Rainbow’. Podobno Clifton Ko stwiedził ostatnio, że to protestujący studenci na Placu Tienanmen w Chinach w 1989 roku zabijali żołnierzy a nie odwrotnie. Clifton Ko ma „tylko” 60 lat, widać głupota przyszła do niego wcześniej.
Tu na głoszone poglądy mogą mieć także wpływ „zachęty” ekonomiczne, a Chiny nie oszczędzają.
Mówiąc o komunistycznym betonie, działalność partii komunistycznej w Hongkongu jest zakazana prawnie ale kto komu zabroni być członkiem komunistycznej parti w Chinach?
Bezpośrednio żadne „siły zachodnie” nie były i nie są zaangażowane w obecne protesty w Hongkongu. Wielu szukało dowodów i nic nie znalazło. Można tutaj obwiniać zachodnią cywilizację o jej wpływ na młodych ludzi ale to także niedorzeczne, gdyż Hongkong jest częścią „Zachodu”. Do czynienia mieliśmy na pewno z ingerencją pośrednią, do której możemy zaliczyć protesty wielu państw, dotyczące wprowadzenie ustawy ekstradycyjnej. Państwa zachodnie mają poza ochroną własnego biznesu w Hongkongu jeszcze inne zadanie, na co zwraca uwagę Jimmy Lai, wydawca popularnego antykomunistycznego dziennika Apple Daily – ochronę zachodniej moralności w Hongkongu. Całego systemu zachodnich wartości, przez nas często krytykowanych, choć nie sądzę by ktokolwiek myślący uznał moralność chińskiej partii komunistycznej za wyższą, lepszą.
O ile więc bezposednia ingerencja „sił zachodnich” jest zarzutem bez wątpienia bezpodstawnym to drugi „winny” czyli to studia liberalne (ang. liberal studies), choć bardzo pozytwne, mogą rzeczywiście mieć pewien wpływ na zachowanie młodzieży.
Studia liberalne to odpowiednik polskiej wiedzy o społeczeństwie, choć nieco inny w założeniu. Wprowadzone do szkół średnich za czasów Tung Chee-hwa. W naukach liberalnych poza samą nauką o społeczeństwie, ekologii, demokracji itp, dużo czasu poświęcanego jest na dyskusję, w tym omawianie bieżących wydarzeń w Hongkongu, w Chinach, na świecie. Pamiętam swoję naukę o społeczeństwie w liceum i dyskusji na jakikolwiek z tematów sobie nie przypominam. Tylko beznamiętne wkuwanie, mimo iż to był okres wielkich zmian w Polsce. Czy teraz jest lepiej? Z pewnością, choć nie mogę tutaj nic sensownego powiedzieć. Po prostu nie wiem.
Interesujące, że studia liberalne krytykowane są od lat przez samych uczniów, za brak wystarczającej dyskusji, małą otwartość nauczycieli, narzucanie opinii przez nauczycieli itp. Idealnie więc nie jest.
Bez wątpienia studia liberalne z wpajaniem młodzieży wartości „wolności”, „demokracji” oraz rozwijaniu krytycznego myślenia, w oczach prochińskich oraz chińskich polityków stanowią istotne zagrożenie dla wartości promowanych przez partię. Podporządkowanie się przełożonym, rodzicom i przede wszystkim samej partii. A gdy student myśli i nie może swoich frustracji okazać głosując to wychodzi na ulice.
Szcześliwie departament edukacji Hongkongu odrzuca stawiane przez polityków prochińskich zarzuty, uznając że studia liberalne nie miały żadnego wpływu na protesty i protestujących. Na zmiany w najbliższych latach się nie zanosi.
Piękne, majestatyczne. Któż z nas odrzuciłby możliwość rejsu wycieczkowym statkiem po Karaibach, Azji czy Morzu Śródziemnym?! Niestety też mało kto zdaje sobie sprawę jak bardzo te piękne „bestie” zatruwają środowisko. Cumujący w kwietniu w Honkongu statek World Dream, w czasie postoju emitował tyle dwultlenku siarki ile…. 25 000 pojazdów z silnikiem Diesla, ocenił Martin Cresswell, dyrektor ds. technicznych Hong Kong Shipowners Association.
Wyobraźmy sobie całą flotę piętrowych autobusów w Hongkongu czyli 5 422 pojazdy pomnożone razy 5, które stoją w jednym miejscu i pracują. Trudno, nieprawdaż? 25 000 pojazdów, w jednym miejscu… Dwutlenek siarki czyli SO2, może podrażnić nos, gardło, płuca. Wywołać kaszel, świszczący oddech, atak astmy i oczywiście przyczynić się do rozwoju nowotworów.
A my jak te osiołki (mnie samego nie wykluczając) z zachwytem obserwujemy i podziwiamy ich piękno.
(Dla jasności, nie sądzę iż przeprowadzono szczegółowe badania emisji SO2 emitowanej przez statek Wordl Dream w czasie jego pobytu w Hongkongu a dane przedstawione przez Martina Cresswell są jedynie „orientacyjne”. Ważniejsze tutaj jest jednak zwrócenie uwagi na wielkość problemu).
Szczęśliwie rząd Hongkongu choć powoli, jednak zauważa skalę problemu i od 1 stycznia br. wprowadzono nowe regulacje prawne, ograniczające ilość siarki w paliwie stosowanym przez wszystkie pojazdy wodne do 0,5% z wcześniejszych 3,5%. To znacznie mniej, choć i tak 500 razy więcej niż „norma autobusowa” czyli 0.001% i 5 razy więcej od regulacji wprowadzonych w porcie w Vancouver (Kanada) i Long Beach w USA. Z pewnością miną też lata nim wszystkie statki, transportowce, kontenerowce itp. wpływające na wody Hongkongu, dostosuja się do nowego prawa.
Większość statków wpływających do portu napędzanych jest mazutem czyli ciężkim olejem opałowy, który powstaje w efekcie przerobu ropy naftowej. Mazut charakteryzuje się wysoką wartością energetyczną. W czasie postoju w porcie statki powinny używać paliwa z mniejszą zawartością m.in. SO2.
Widoczny na zdjęciu klozet przy Wellington Street jest dość… typowy. Wiecznie mokra podłoga, stare sedesy i umywalki oraz okropny smród środków dezynfekujących.
Ale to wszystko ma się zmienić i toalety już niedługo będą „suche”, „bezzapachowe” i „nieskazitelne”, jak zapewniała niedawno w parlamencie Vivian Lau, dyrektorka rządowego departamentu zdrowia i higieny. Oprócz niezbędnego remontu, każda z toalet będzie miała system filtrowania (nanocząsteczkowe katalityczne utlenianie, o ile dobrze tłumaczę) opatentowany przez Hong Kong University of Science and Technology. System, który pomaga rozbić cząsteczki zapachów w powietrzu na wodę, dwutlenek węgla i inne nieszkodliwe substancje. W najczęściej odwiedzanych toaletach instalowane będą dodatkowo klimatyzatory i odwilżacze powietrza.
W pierwszej kolejności ‚upgrade” otrzymają publiczne toalety na The Peak (choć nie w budynku tarasu widokowego Sky Terrace 428, wszak to prywatna własność rodziny Kadoorie) oraz w Lan Kwai Fong (kilka ulic z licznymi pubami i klubami). Powstanie także nowy publiczny szalet przy Sai Yee Street w Mongkoku (pownien powstać już lata temu) z systemem wtłaczania ozonu do spłukiwanej wody, zabijając w ten sposób bakterie i smród.
Dla jasności, korzystanie z toalet w Hongkongu jest bezpłatne.
Od 23 kwietnia na okres 2-3 miesięcy zostanie zawieszone kursowanie popularnej kolejki The Peak Tram. Będzie to pierwsza przerwa z planowanych 3 do roku 2021 związana z niezbędą renowacją liczącej 130 lat kolejki. Szacowany koszt remontu wynosi 684 mln dolarów hongkońskich (342 mln zł). W ramach renowacji wymienione zostaną wagoniki (na sporo większe), odnowione tory, wzmocnione mosty, stacja początkowa na dole w Admiralty zostanie także nieco przesunięta do góry. A to wszystko by zmniejszyć obecne kolejki.
Turyści chcąc udać się na popularny The Peak (taras widokowy Sky Terrace 428, pol. Wzgórze Wiktorii), powinni skorzystać z autobusów z Central (nr 15), z Wan Chai (15 B), lub minibusów z Central oraz taksówek.
Jajeczne babeczki, ciasteczka, tarty – nieważne jak je określimy po polsku, w Makau król jest tylko jeden – „Lord Stow’s Bakery”.
Pamiętam swoją pierwszą tartę w Coloane (wyspa Makau), może nie zrobiła na mnie największego wrażenia ale bez wątpienia zapadła w pamięć. Tylko dlaczego Lord Stow? Kim jest lub był ten Lord Stow? Skąd ta dziwaczna nieco nazwa? Zbyt długo się nad tym nie zastanawiałem. Makau od samego początku urzekło mnie unikalnym mariażem piękna, brzydoty i kiczu, i co tu ukrywać o Lordzie Stow po prostu zapomniałem.
W następnych latach powracałem regularnie do Makau, za każdym razem zajadając się z coraz większą rozkoszą tartami jajecznymi. O Lordzie Stow już nie myślałem, wszak to tylko nazwa, zapewne, nic więcej, myślałem… Aż pewnego dnia zbierając informacje o Makau, natrafiłem na krótką notkę w internecie, że założyciel piekarni Andrew Stow nie żyje i to już od 2006 roku….
Czyli jakiś Stow był, tylko dlaczego to Anglik a nie Portugalczyk czy Makaończyk? Kim więc był Andrew Stow?
Jednak minęło kolejnych kilka lat nim zdecydowałem się trochę „powęszyć” wokół „Lord Stow’s Bakery”. Co ciekawe Andrew Stow wcale nie był piekarzem, był z wykształcenia farmaceutą. Urodzony w brytyjskim miescie Essex, już od czasów dzieciństwa lubił podróżować. Jak wspomina najmłodsza siostra Andrew – Aileen, zarządzająca obecnie firmą, Andrew potrafił w wakacje wsiąść na rower i udać się w daleką podróż do Niemiec, wcześniej systematycnie ucząc się języka niemieckiego.
Po ukończeniu szkoły, Andrew Stow rozpoczął pracę w brytyjskiej sieci aptek Boots jako farmaceuta. W 1979 roku otrzymał posadę w Anglo French Laboratories (angielsko-francuskie laboratoria) i przeprowadził się do Makau. I choć firma wycofała się po kilku latach z Makau, Andrew pozostał. Próbował rozpocząć własny biznes, koncentrując się na produkcji i sprzedaży żywności ekologicznej, bez wątpienia wyprzedzając swoją epokę. Niestety interesy nie szły najlepiej i Andrew Stow zatrudnił się jako manager w dyskotece Green Parrot oraz restauracji Alfonso w hotelu Hyatt Regency. Tu otrzymał od swoich portugalskich przyjaciół przydomek „Lord” z racji „lordowania” (zachowywania się jak lord, okazywania wyższości).
Andrew szybko porzucił swój de facto nierozpoczęty biznes żywności ekologicznej i zaczął sprowadzać mąkę na chleb dla ekspatów (w dużej mierze nowo osiedlonych w Makau portugalskich imigrantów a było ich wielu w latach osiemdziesiątych). Po wakacyjnej wizycie w Portugalii, w miasteczku Belém słynnym z pasteis de nata (portugalskie tarty jajeczne) – postanowił otworzyć podobną restaurację z tartami w Makau. Poodobno każda osoba odwiedzająca Belém zakochuje się w pasteis de nata, które w połączeniu z espresso stanowią idealną kombinację.
Dzięki pracy w Alfonso i znajomości z szefem kuchni, mógł podjąć próby nad stworzeniem własnej tarty (Andrew nie znał przepisu na pasteis de nata i stąd różne eksperymenty), wypełniając portugalskie ciastko angielskim kremem jajecznym i karmelizując górę ciastka. To oczywiście nie przemówiło do portugalskich imigrantów w Makau, wszak to już nie była ta słynna pasteis de nata. Także chińscy znajomi Andrew krzywili się, sądząc że ciastko jest spalone.
Andrew się jednak nie poddał i w 1989 roku na wyspie Coloane otworzył wraz z żoną Margaret Wong, własną piekarnię. Pierwszego dnia sprzedał 100 tart a ilość ta wzrastała każdego kolejnego dnia. Interesujące, że sławę piekarnia zawdzięcza… Hongkończykom, którzy co prawda lubią zadzierać nosa wobec mieszkańców Makau, jednocześnie na kilka mil wyczuwają tym samym nosem kulinarne ciekawostki.
I to oni, jak głoszą ploktki, rozpoczęli modę na tarty od Andrew Stow.
Biznes rozwijał się tak dobrze, że w 1993 roku Andrew ściągnął do Makau najmłodszą siostrę Eileen (na zdjęciu), która pomogła mu w otwarciu i prowadzeniu drugiej piekarni „Lord Stow’s Bakery”.
Niestety na skutek choroby (atak astmy) w 2006 roku Andrew nagle odszedł…
Mająca już doświadczenie w biznesie Eileen Stow przejęła zarządzanie fimą i rozwinęła ją. Obecnie piekarnie Lord’s Stow znajdziemy nie tylko w Makau ale i Hongkongu, Filipinach a nawet Japonii (Osaka). Eileen Stow zarządza firmą razem z córką Andrew Stow – Audrey. Natomiast była żona Andrew – Margaret Wong, z którą rozpoczynał biznes, otworzyła własną restaurację Margaret’s Cafe e Nata w pobliżu (na tyłach) kasyna Grand Lisboa i sprzedaje w niej własne tarty, także popularne, choć w mojej opinii nie tak smaczne.
Tzw. portugalskie tarty (portugeese egg tarts) znajdziemy obecnie w każdym zakątku Makau. Wiele osób zaczęło kopiować tarty Andrew Stow, w tym sieć piekarni Koi Kei, choć jak wspomniałem na początku, król jest tylko jeden. Co warto jeszcze na koniec podkreślić, portugalsko-angielska hybryda Andrew Stow została nazwana „portugalską tartą” w odróżnieniu od trochę nijakiej tarty jajecznej, którą możemy zamówić w chińskich restauracjach oferujących dania dim sum.
Podobno także po lub przed rozwodem Andrew Stow i Margaret Wong podzielili rynek tart i Margaret ma wyłączność na półwysep Makau a Andrew na wyspy Coloane i Taipa.